ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ "ΤΟ ΚΟΜΒΟΪ"

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ "ΤΟ ΚΟΜΒΟΪ"

Μια από τις αγαπημένες μου δουλειές σε δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ ήταν «Το κομβόι ». Σε αυτή την παραγωγή έζησα μέσα σε νταλίκες διεθνών μεταφορών για ένα μήνα περίπου μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Ήταν την περίοδο που ακόμη ήταν επικίνδυνο λόγω του πολέμου να διασχίσεις την πρώην Γιουγκοσλαβία. Η διαδρομή ήταν από Βέροια, Σκόπια, Κόσοβο, Σερβία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Αυστρία, Τσεχία, Πολωνία, Γερμανία, Δανία και επιστροφή από Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα.  Ταξιδεύαμε κάθε μέρα και μέσα στις νταλίκες τρώγαμε και κοιμόμασταν, για να μπορέσω να καταγράψω και να καταλάβω την δύσκολη δουλειά αυτών των ανθρώπων. Την ταινία την βρήκα τυχαία στο youtube και θυμήθηκα πολλές δύσκολες αλλά ευχάριστες στιγμές που περάσαμε μαζί με το τηλεοπτικό συνεργείο και τους οδηγούς, οι οποίοι δίχως να είναι ηθοποιοί εργάστηκαν μαζί μας με περίσσια υπομονή για να μπορέσω να καταγράψω την ζωή τους.

Όπως γνωρίζεται ταξιδεύω με το ποδήλατό μου και πολλές φορές με ρωτάνε αν φοβάμαι τα οχήματα που περνούν από δίπλα μου και ιδιαίτερα τις νταλίκες. Πράγματι ένας από τους μεγάλους κινδύνους που αντιμετωπίζω στους δρόμους είναι τα μεγάλα φορτηγά που με ταχύτητα περνούν από δίπλα μου. Ποιοι όμως είναι αυτοί οι άνθρωποι που οδηγούν αυτά τα οχήματα; πια είναι η ψυχολογία τους και η συμπεριφορά τους όταν εργάζονται; Μέσα από αυτή την δουλειά μου κατάλαβα πολλά που με βοηθούν να κατανοώ τους οδηγούς βαρέων οχημάτων και τι πρέπει να κάνω για να συνυπάρχω στους οδικούς άξονες εκτός πόλης που δεν διαθέτουν ποδηλατοδρόμους.

Για μένα ο δρόμος είναι ο πιο «ύπουλος αιμοσταγής δήμιος» που περιμένει το λάθος. Δυστυχώς ακόμη δεν τον έχουν καταλάβει πολλοί από εμάς και πέφτουν στις παγίδες του.

Θα ήθελα κάποτε να βρω τον χρόνο να γράψω ένα βιβλίο έτσι ώστε με απλά λόγια να περιγράψω ότι έχω μέχρι τώρα βιώσει στους δρόμους συνδυαστικά με τις έρευνες που έχω κάνει. Νομίζω ότι θα είναι χρήσιμο για κάποιους που θέλουν να ταξιδεύουν με ποδήλατο. Πιστεύω κάποτε να τα καταφέρω. Προς το παρόν ακόμη κρατάω σημειώσεις και κάνω την δουλειά μου.

Όταν λοιπόν ο σκηνοθέτης Συμεών Σαζακλόγλου μου ζήτησε να αναλάβω την δημοσιογραφική επιμέλεια του ντοκιμαντέρ, δίχως να το σκεφτώ συμφώνησα γιατί ήθελα να βιώσω και να καταγράψω την δουλειά του οδηγού διεθνών μεταφορών.

Με 3 νταλίκες ξεκινήσαμε αυτό το μεγάλο ταξίδι, να γυρίσουμε την Ευρώπη καταγράφοντας την ζωή των οδηγών και να φτιάξουμε ένα ντοκιμαντέρ.

Δύο σπουδαίοι συνεργάτες μου ο Συμεών Σαζακλόγλου σκηνοθέτης και η δημοσιογράφος Μαίρη Στεργίου που είναι ειδική στην οργάνωση τέτοιων μεγάλων αποστολών, τα είχαν ετοιμάσει όλα για να ξεκινήσει αυτή η παραγωγή.

Εγώ δούλευα με τους οδηγούς περισσότερο. Μια δουλειά που χρειάζονταν να κερδίσω την εμπιστοσύνη τους, ώστε να μπορέσω να μπω στην ψυχολογία τους και να καταγράψω τις αλήθειες της καθημερινής τους ζωής. Έπρεπε να τους ενθαρρύνω και να τους δίνω κουράγιο, γιατί παράλληλα με την δύσκολη δουλειά τους να οδηγούν κάθε μέρα πολλά χιλιόμετρα, έπρεπε να αντέξουν και στις υποχρεώσεις που απαιτούσε η καταγραφή για ότι τους συμβαίνει στα ταξίδια τους. Μέσα από την καταγραφή λοιπόν έπρεπε να δημιουργήσουμε και το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που θα έδινε στο κοινό, έστω και στο ελάχιστο, κάποιες πτυχές της δύσκολης δουλειάς τους. Αυτό λοιπόν απαιτούσε ειδικά γυρίσματα, γιατί οι οδηγοί έπρεπε να λειτουργούν και ως ηθοποιοί, κάτι πρωτόγνωρο γι αυτούς. Η ιδιαιτερότητα αυτής της παραγωγής ήταν ότι έπρεπε να βιώσουμε την αγωνία των οδηγών στην πράξη. Έπρεπε να γυρίσουμε την Ευρώπη και τα χρήματα που είχαμε δεν επαρκούσαν για ένα τέτοιο εγχείρημα. Για να μπορέσουν οι οδηγοί να συμμετάσχουν έπρεπε να συμβάλουμε κι εμείς ώστε να κλείνουμε συμφωνίες για να φορτώνουμε εμπορεύματα έτσι ώστε να μη χάσουν τα μεροκάματά τους. Αυτή η αγωνία των συμφωνιών, ήταν ουσιαστικά το πιο συγκλονιστικό μέρος της δουλειάς που ποτέ δεν θα έβλεπε το κοινό, αλλά που διαμόρφωνε ένα κλίμα αγωνίας μέσα στην ομάδα. Ένας από τους οδηγούς ο κύριος Κώστας ήταν αυτός που μαζί με τον Σίμο και την Μαίρη επωμίστηκα αυτό το μεγάλο βάρος. Ο κύριος Κώστας αποδείχθηκε τελικά πως ήταν η ψυχή αυτής της ομάδας γιατί μας κράτησε όρθιους. Αυτός ο έμπειρος οδηγός με την απλή και σοφή του λογική και πρακτική. Κάθε φορά που τον κοίταζα ήταν σαν να βλέπω έναν γίγαντα, έναν πραγματικό άνθρωπο που μου έμαθε πολλά από αυτή τη δουλειά. Ήταν ο αυτός που βρέθηκε στο πλευρό μου όταν στα Γερμανικά σύνορα με κράτησαν στα κρατητήρια από ένα λάθος. Σε αυτό το ταξίδι δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ δεκάδες περιστατικά αγωνίας, περιπέτειας αλλά και με μεγάλη δόση γέλιου. Έτσι είναι συνήθως αυτά που έχουν μεγάλη αξία είναι αυτά που δεν λέγονται ποτέ σε τέτοιες αποστολές.

Για παράδειγμα όσο και να φωνάζουμε και να βρίζουμε τις Ελληνικές υπηρεσίες, ποτέ δεν θα ξεχάσω πόσο γρήγορα μέσα στα μεσάνυχτα έδρασε το Υπουργείο Εξωτερικών για να με βγάλουν από το κρατητήριο και σε συνεννόηση με τις Γερμανικές αρχές, που τελικά λίγο πριν το ξημέρωμα κατάλαβαν πως δεν είχε σχέση με εμένα το λάθος που υπήρχε σε κάποιο έγγραφο.

Η ζωή στο δρόμο είναι δύσκολη και όσοι κάνουν αυτή τη δουλειά είναι πραγματικά έχουν μια πολυσύνθετη ψυχολογία και μια πολύ έντονη ζωή με πολλές ώρες μοναξιάς, πολλές σκέψεις στο μυαλό του, προβλήματα που αφήνουν πίσω τους μέσα σε έναν περίεργο περιβάλλον που διαπραγματεύεται με τα δευτερόλεπτα με το απρόοπτο. Αυτά τα δευτερόλεπτα τα ζούσα όταν κάποιος οδηγός έκλεινε για λίγο τα μάτια του έχοντας ακόμη μπροστά του και λίγα μέτρα μέχρι να μπει μέσα σε κάποιο σταθμό ανάπαυσης.

Το βλέμμα τους εργατικό, με αδιάκοπες παρατηρήσεις, στο δρόμο, στους δείκτες, στους καθρέφτες. Ξέρουν πως με μια λάθος κίνηση οι όροι αλλάζουν. Το ένστικτο κυριαρχεί στην δική τους επιβίωση και η σκέψη διαπραγματεύεται σε κλάσματα δευτερολέπτου, αρκεί μια περιττή λάθος κίνηση που μπορεί να την προκαλέσει μια επιθυμία τους. Μια λάθος ματιά με μεγαλύτερη διάρκεια από την επιτρεπτή, μπορεί να κοστίσει όχι μόνο τον ίδιο αλλά και άλλους.

Η επιβίωση, η επιθυμία, το περιττό δευτερόλεπτο. Συγκεντρωμένοι μέσα στην μοναξιά τους δίνουν μια ολοκληρωτική μάχη με το απρόοπτο.

Οι σταθμοί ανάπαυσης γι αυτούς είναι το βασίλειό τους. Ακόμη και όταν οι υποδομές είναι άθλιες αυτοί νιώθουν πως είναι ένας χώρος που τους ανήκει. Μια βαθιά ανάσα όταν σβήσει η μηχανή και έπειτα το πάτημα στο έδαφος. Ίσως και οι ίδιοι να μη το καταλαβαίνουν, αλλά μετά την ανάσα και το πάτημα στο έδαφος, ξεκινάει ένα τελετουργικό που ενώ η διάρκειά του είναι λίγη ώρα μπορείς να γράψεις ένα ολόκληρο βιβλίο. Το ένστικτο κουρασμένο ανασυγκροτείτε θέλοντας να προσαρμοστεί σε έναν άλλο χώρο. Οι πιεσμένες επιθυμίες χαλαρώνουν. Οι μύες ξεδιπλώνονται. Μια μεγάλη μερίδα καλό φαγητό, ένα καλό μπάνιο, λίγη κουβέντα με συναδέρφους, τηλεφωνήματα. Το φως στην καμπίνα ανάβει, τα κουρτινάκια γύρο από τα πλαϊνά τζάμια και από το παρμπρίζ κλείνουν όπως η σκηνή του θεάτρου.

Μια νέα μέρα θα ξημερώσει. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η επόμενη μέρα έρχεται με μια νέα περιπέτεια.

Οι οδηγοί βαρέων οχημάτων έχουν να δώσουν άλλη μια μάχη με το απρόοπτο. Αυτό το απρόοπτο μπορεί να είμαι εγώ ή εσύ ή μια χιονοθύελλα και άλλα πολλά. Να λοιπόν που το απρόοπτο είναι το ζητούμενο στην κάθε τους μέρα.

Η εμπειρία μου αυτή με έκανε να καταλαβαίνω τους οδηγούς βαρέων οχημάτων διεθνών μεταφορών και να προσέχω όταν τους έχω απέναντί μου ή όταν με ακολουθούν. Είναι άνθρωποι καταπονημένοι που οδηγούν μεγάλα οχήματα. Δεν είναι ο οδηγός που θα πάρει το αυτοκίνητό του για να πάει για τσιγάρα, ή για την δουλειά του ή για εκδρομή. Είναι ένας οδηγός που διανύει μεγάλες αποστάσεις και περνάει δίπλα σου πολλές φορές έχοντας ήδη ξεπεράσει τα όρια αντοχής του.

Κάποιες φορές όταν μπαίνω με το ποδήλατό μου σε μια πόλη και έχω διανύσει πολλά χιλιόμετρα βλέπω ότι πολύ δεν καταλαβαίνουν ότι έχω ήδη υπερβεί τις δυνάμεις μου. Αυτό που σκέφτομαι είναι, πώς να ξέρουν; Ποιος να τους το έχει πει, ότι οι ταξιδιώτες με ποδήλατο πολλές φορές αξίζει να τους δίνεις χώρο για να φτάσουν στον προορισμό τους. Κι όμως, πόση μεγάλη χαρά μου δίνουν αυτοί που ευγενικά μου δίνουν χώρο – προτεραιότητα για να απεμπλακώ από μια δύσκολή κατάσταση. Αυτό μου δίνει την δύναμη να συνεχίσω και να πατήσω γερά το πετάλι μου ακόμα κι όταν δεν έχω πλέον δυνάμεις.

Έτσι είναι και με τους οδηγούς βαρέων οχημάτων, χαίρονται και παίρνουν κουράγιο όταν για παράδειγμα σου δώσουν περιθώριο να περάσεις και αφού τους προσπεράσεις τους ευχαριστήσεις ανάβοντας τα αλάρμ.

Στο δρόμο υπάρχουν κανόνες που τους ορίζει η λογική. Δυστυχώς δεν σεβόμαστε τον δρόμο που είναι ο πιο «ύπουλος αιμοσταγής δήμιος» που η πιο σκληρή τιμωρία του είναι πάνω του να υπερισχύσει η λογική.